Салауатты өмір салты ауырмай 10 жылға ұзағырақ өмір сүруге көмектеседі дейді ғалымдар. Дұрыс тамақтанып, спортпен шұғылданатын болса, адамда созылмалы аурулар 80 жастан кейін ғана пайда болады деп атап өтті олар.
Темекі шегу, физикалық белсенділік, алкоголь тұтыну, дене салмағы және тамақтану сапасы тәрізді өмір салтының факторлары жалпы өмір сүру ұзақтығына да, созылмалы аурулардың пайда болу ықтималдығына да әсер етеді.
Денсаулық пен ұзақ өмір сүрудің 5 ережесі:
Бірінші ереже: Өз өмiрінізді жақсы көрiңiз.
Ең маңызды қызықты өмiр сүру,өзінді және айналасын жақсы көру және өмірдің әр кезенде жаңа қызығушылықтарды табу. Адам жаспен өзгереді және оның қоршаған өмiрi өзгередi. Ең алдымен бұл адамның физикалық күйiн, оның материалдық тұрмыс жағдайын,мансап (зейнетке кетуi) қоғамдағы жағдайына әсер тигiзедi.
Өйткені ұзақ өмір сүруге талпыныстын өзі адамды мықты және шыдамды етіп жасайды, және ен бастысы, саналы және тиімді болу. Бақытты өмірдің жарыға қайсыларына алдамшы шамшырақ көрінетіндерге қарағанда,өз өміріне разы адамдар тұмау және онкологиялық ауруларымен азырақ аурады.
Екінші ереже: шығармашылыққа талпыну.
Ол сізге өмірге деген қызығушылықты сақтайды. Адам өмірінің әр түрлі кезеңдерінде өмір қызығушылығы ауысады. Егер адамда өз өмірінің қай кезеңінде өзінді толық іске асырмауға әкелсе, ол адамда өмірге қызығушылық жоғалады. Тек шығармашылық пен сүйген ісі өмірге қызығушылық және махабатты сақтауға оған көмектеседі.
Үшінші ереже:Жақсы дене қалпын сақтаныз.
Жалқаулық және әрекетсіздік денсаулық үшін өзінде жасырым қауіп-қатерді әкеледі, себебі гиподинамияның жиі себебі болып табылады. Адамда жасы үлкейген сайын қозғалтқыш белсендігі азаяды. Бұл оның міңез-құлығының өзгеруіне, жаңа дағдылықтын пайда болуымен байланысты: түскен кейін ұйықтау, күні бойы диванда отыру және теледидар қарау, дене жүктелістен қашу, аз қимылдау және т.б. Гиподинамия артық салмақ пен шылым шегуді қоса атеросклероз дамуын жылдамдатады, жастық аурулар ағымын қиындатады және ол ағзаның ерте қартаюына әкеледі.
Егер жастықта дене белсендігінің артуы артық салмағының патогенді әсерін компенсациялау болса, онда жас шамасымен гиподинамия және бұлшық ет жиынның азаю салдарынан жүрек-тамыр аурулары және 2 типті қант диабетінің пайда болуы мүмкін. Ет бұлшық белсендігінің азаюы және ет бұлшықтын атрофиясы инсулинге тұрақтылық себепші болу мүмкін. Керісінше, белсенді жаттығатын спортшыларда инсулинге талшық сезімділігі артады, демек, қанда қант деңгейі төмендейдң. Ол көмірсу алмасуға және атеросклероз ағымынқалпына келуге себепші болады. Сондықтан, гиподинамияның тұтқынында болуға қаламасаныз, өз өмір салтын өзгертініз, белсенді адам болыныз.
Төртінші ереже:Салауатты өмір салтын жүргізуге және зиян дағдылықтан бас тартуға күшті табыныз.
Адам ағзасына алкогольдің және шылым шегудің әсері туралы талай белгілі. Әр бір парасатты адамға белгілі алкоголь мен шылым шегу қиянаты кезде ұзақ және дені сау өмір сұру мүмкін емес. Сондықтан зиян дағдылықтын қауіптілігін сезіну керек және салауатты өмір салтына өту. Жана өмірді бастауға ешқашан да кеш емес. Егер сіз өз ағзанызды көп жеумен, маскүнімдікпен және шылым шегумен әбден жойсаныз, сізде бәрібір бәрін жақсы жаққа өзгертуге мүмкіндігініз бар.
Бесінші ереже: Өз қөректіңізді бақылауға үйренiңiз және салмағыңызды бір қалыпты сақтаңыз.
Өз қөректіңізді дұрыс бақылау үшін, адамға қалыпты тағамдық мiнез-құлығының басты ережесін сақтау қажет: белгіле уақыта және белгiлi орында(үй, жұмыста, асханада) тамақ ішеуге. Өз қөрктіңізді дұрыс бақылау үшін, адамға қалыпты тағамдық мiнез-құлығының басты ережесін сақтау қажет: белгіле уақыта және белгiлi орында (үй, жұмыста, асханада)тамақ ішеуге. Өз салмақты бақылау қажет және дене жаттығұлар көмегімен, жоғары көмірсутек өнімдерді шектеу арқылы оны сақтау қажет. Өз артық салмақты анықтау үшін, Сiздің нақты салмағыңызды және идеалды салмақ арасындағы айырмашылықты бойыңызға және дене бітіміне сәйкес есептеу қажет. Ең белгілі Броктiң формуласы оған сәйкес килограмдағы дененің идеалды салмағы бойының сантиметрге тең минус 100. Мысалы, Бойы 160 см болса, онда, Сiздiң қалыпты салмағыңыз 60кг тең болу қажет 60 кг (160-100=60). Егер Сiздiң нақты салмағыңыз 90 кг болса, онда артық салмағы 30 кг тең болады (90-60=30). Дәрiгерлердiң арасында бұрыннан таратылған сөлемше белгіле: «Барлық ауру артық салмақтан».